ว่ากันที่โรคมีหลายอย่าง การตรวจดู และสังเกต ควรมีดังนี้
1 ดูที่โภชนาการว่าน้องหมากินอะไรบ้างในแต่ละวัน อาหารที่กินมีสารอาหารครบมั้ย มีความสะอาดถูกหลักอนามัยที่ดีมั้ย หรือมันได้กินอะไรแปลกปลอมผิดปกติมั้ย พฤติกรรมการกินปกติหรือมีปัญหา เหล่านี้ต้องคอยตรวจดูทุกวัน
2 ดูการย่อยอาหาร น้องหมาถ่ายทุกวันหรือไม่ มีการผายลมหรือท้องอืดหรือท้องเสียเป็นอย่างไร ถ้าเป็น ดูว่าเป็นเพราะอาหารมื้อไหน กลิ่นและสีที่ถ่ายออกมาเปลี่ยนไปอย่างไรบ้าง ทีนี้ถ้าไม่สบายหรือกำลังจะป่วย อาการที่จะเห็นก็คือ อาเจียน ท้องเสีย ถ่ายออกมามีมันมากและสีผิดปกติ อันนี้เกิดจากโรค และหรือมีพยาธิเต็มท้องแล้วก็ได้ ควรรีบทำการรักษาก่อนที่จะลุกลามเป็นเรื่องใหญ่
3 ดูว่าน้องหมาฉี่เป็นเวลามั้ย หรือฉี่บ่อยมากๆ ฉี่ทุกที่ หรือฉี่ที่เดิม สีของฉี่เป็นไงบ้าง มีเลือดปนหรือมีกลิ่นเหม็นมากจนผิดปกติหรือเปล่า กินน้ำปกติมั้ย นี่ดูเรื่องของฉี่ว่าจะเป็นโรคร้ายหรือไม่นะ
4 ดูผิวหนัง ผิวหนังและขนเปลี่ยนไปจากปกติบ้างมั้ย มีสะเก็ด หรือเป็นตุ่มหนอง มีฝีช้ำหนองหรือเป็นสิวเม็ดใหญ่ๆบ้างมั้ย ขนร่วงผิดปกติหรือขนมันเปียกผิดปกติหรือเปล่า ดูว่ามันคันและเกามากจนไม่น่าเป็นปกติ อันนี้ขนและผิวหนังนี่จะบอกเหตุได้ค่อนข้างชัดว่ากำลังเป็นโรคที่เกี่ยวกับตับหรือไต
5 ดูที่หู หูเป็นไงบ้าง อักเสบมีไขมากมีขี้หูเกรอะกรัง มีน้ำตกค้างในหูมั้ย มีตัวไรหรือเห็บกัดหรือเปล่า ว่ากันว่าเจ้าพวกยีสต์และแบคทีเรีย มักจู่โจมและแพร่เชื้อในช่วงนี้นะ โดยผ่านทางหูนี่แหละ ดังนั้นจึงควรตรวจดูบ่อยๆนะครับ ถ้ามีอาการเหล่านี้นับเป็นอาการแรกเริ่มของสภาวะไม่สมดุลของอาหาร และมีสารพิษตกค้างในร่างกาย การอักเสบและเกิดโรคจะเริ่มที่หูก่อนผิวหนังและขนได้เช่นกัน
6 ทีนี้มาถึงตาและจมูก ตรงจุดนี้จะเกิดอักเสบพร้อมๆไปกับหูก็ได้ ตาที่ระคายเคืองมากๆเป็นผลทำให้ไปอุดตันท่อน้ำตา ทำให้เกิดน้ำมูกสะสมมากและหายใจลำบากครับ ดูว่าตาแฉะผิดปกติมั้ย ตาแดงบวม นี่เป็นเหตุบอกว่ากำลังมีปัญหาในเรื่องของตับ ควรตรวจดูบ่อยๆครับ อาหารบางชนิดที่ด้อยคุณภาพนะ น้องหมากินแล้วมีขี้ตาเยอะ ถ้ากินต่อไปก็จะเป็นแบบที่ว่า อันนี้เกี่ยวเนื่องกับตับเป็นสำคัญครับ ลองสังเกตดูนะ
7 มาถึงระบบประสาทครับ ถ้าได้โภชนาการที่ดีก็ไม่ค่อยมีปัญหา แต่ถ้าได้โภชนาการที่ไม่สมดุลก็เกิดปัญหาได้เช่นกัน อาจดุมากขึ้นโดยไม่มีเหตุผล อันนี้สำคัญเหมือนกันนะครับ ดูว่ามีอาการสั่น สับสน ซึมเบื่อ น้ำหนักเพิ่มหรือลดอย่างรวดเร็ว มีไข้มั้ย ลุกนั่งยืนผิดปกติหรือไม่ นอนไม่หลับและมีกลิ่นตัวแรง กินข้าวปลาอาหารปกติมั้ย ระวังอาหารที่ไม่ได้คุณภาพนะครับ มีผลมากจริงๆอย่าประมาท
8 ดูว่าการหายใจเป็นไงบ้าง มีกลิ่นเหม็นหายใจลำบาก ออกกำลังหรือวิ่งเล่นเหนื่อยเร็วหรือเปล่า วิ่งเล่นได้นานเท่าเดิมเป็นปกติดีมั้ย ไอ หอบ ใจเต้นแรงผิดปกติมั้ย ลองจับชีพจรดูนะครับ ตรงเส้นเลือดแดง บริเวณขาหนีบด้านใน ปกติจะเต้นแบบนี้ครับ หมาเล็ก ชีพจรเต้น 90-120 ครั้งต่อนาที หมาใหญ่ ชีพจรเต้น 65-90 ครั้งต่อนาที ลองฝึกจับชีพจรดูครับ สามารถบอกได้เช่นกันว่าหมาเราสมบูรณ์ดีไหม
9 อารมณ์ คอยสังเกตดูว่าน้องหมา มีอาการซึมกลัว ขี้ระแวง ดุผิดปกติ กัดและทำลายข้าวของผิดปกติ ฉี่เรี่ยราดทั่วบ้านทั่วเมือง หรือเครียดมากเรียกก็ไม่ฟังไม่ค่อยสนใจ อันนี้ก็มาจากอาหารอีกเช่นกัน และรวมถึงการถูกทอดทิ้ง หรือปล่อยไว้ตัวเดียวในที่เปลี่ยว ความผิดปกตินี้แสดงให้เห็นสภาพจิตใจของน้องหมาว่าตอนนั้นเป็นอย่างไร กำลังเครียดมาก ไม่สบาย ไม่สบายทั้งใจและกา ย เจ้าของจากไป หรือเพื่อนหมาของมันหายไป อันนี้ก็ทำให้มันเศร้าซึมได้เช่นกัน มันคิดถึงครับ และมันเครียดหนักกว่าคนอีกนะ เพราะมันพูดบอกใครไม่ได้แต่มันรับรู้ ว่าเจ้าของจากไป แต่มันไม่เข้าใจถึงสาเหตุว่าทำไมเจ้าของจึงต้องจากไป??
